Het Ottomaanse Rijk in oorlog (5 november 1914)

In augustus 1914 brak voor de Turken het moment van de waarheid aan. Ze kozen toen definitief de kant van Duitsland.

De Turken maakten zich geen illusies over wie hun ware vijand was: de vijanden van Duitsland waren ook hun vijanden. Vijanden die al decennia uit waren op de vernietiging van hun rijk.

Allereerst sloot het Ottomaanse Rijk op 2 augustus 1914 een geheim alliantieverdrag met Duitsland. Waarschijnlijk wilden de Turken zo eerst hun troepenmacht opbouwen voor ze zich in het strijdgewoel zouden mengen. Ze hadden immers sinds 1911 meerdere oorlogen achter elkaar moeten voeren*. Meteen erna zich storten in een nieuwe oorlog was zeker niet strategisch.

* Tussen 1911-1913 bevochten de Turken hun vijanden in drie oorlogen (in Afrika en op de Balkan).

Nadat Duitsland de oorlog verklaarde aan Groot-Brittannië nam die op 5 augustus de door de Turken bestelde oorlogsschepen in beslag. De Reşadiye (Reshadiye) en de Sultan Osman I waar de Turken zich blauw aan hadden betaald, wilden de Britten voor eigen gebruik hebben zonder zelfs maar te denken aan financiële compensatie. De Britten hadden vanaf het begin bijbedoelingen gehad met deze schepen. Sedert mei 1914 traineerden ze de levering ervan met smoesjes tot ze het gratis in handen konden krijgen*.

* Alhoewel de Reşadiye in mei 1914 al gereed was, zeiden de Britten dat ze ‘Griekse plannen hadden onderschept' om het schip onderweg te laten zinken met een onderzeeër. En dat het veiliger zou zijn als het pas na gereedkomen van de Sultan Osman I gezamenlijk naar huis voeren.

Links de HMS Erin, de van de Turken gestolen Reşadiye. Rechts het andere gestolen schip, de tot HMS Agincourt omgedoopte Sultan Osman I.

 

Dit zette natuurlijk kwaad bloed bij de Turken. Die gaven kort erna antwoord. Op 11 augustus 1914 zochten de Duitse oorlogsschepen Goeben en Breslau hun toevlucht in Turkse territoria (ze werden achtervolgd door de Britse marine). Beide schepen werden samen met de Duitse bemanning opgenomen in de Ottomaanse vloot na omgedoopt te zijn tot de Sultan Selim en Midilli. Erna blokkeerde de Britse vloot de Dardanellen.

Dit zette het Ottomaanse Rijk ertoe om verder te gaan met zijn pro-Duitse koers. Duitse militaire experts werden aangesteld om de verdediging van de Dardanellen op zich te nemen*.

* Zoals generaal Liman von Sanders die benoemd werd tot commandant van het Ottomaanse Eerste Leger (die Gallipoli onder zijn hoede had).

Tot nu toe bleven het bij vijandig gedragingen over en weer. Maar op 29 oktober 1914 zouden de eerste schoten vallen. In een pre-emptive strike sloegen de Duitsers varend onder de Turkse vlag toe. Een kleine vloot met de Sultan Selim en Midilli bombardeerden Russische oorlogsschepen in de havens van onder meer Odessa. 

Hierna volgden in rap tempo de oorlogsverklaringen. Op 2 november 1914 verklaart Rusland de oorlog aan het Ottomaanse Rijk. Frankrijk en Groot-Brittannië volgen op 5 november.

(Groot-Brittannië maakt van de gelegenheid gebruik om meteen meer van de Turken te stelen: ze annexeren Cyprus die ze in bruikleen van de Turken hebben)

Vanaf die datum zijn alle kaarten geschud en is er geen twijfel meer over wie vriend en vijand is.

Ottomaanse soldaten maken zich gereed voor de strijd.

 

(Als datum neem ik 5 november 1914 omdat vanaf toen alle hoofdrolspelers officieel met elkaar in oorlog waren: Het Ottomaanse Rijk met aan hun zijde Duitsland en Oostenrijk-Hongarije tegen Groot-Brittannië, Frankrijk en Rusland)

Gerelateerde artikelen:

• ‘De twee kogels die leidden tot de dood van 80 miljoen mensen’

• ‘De Eerste Wereldoorlog: escaperoute Turken’