'Liever Turks dan Paaps'

Over het algemeen is het beeld dat we van de Turken hebben in één woord samen te vatten: negatief.

In westerse woordenboeken zien we dit negatieve imago terug in racistische of denigrerende termen. Termen die in het middeleeuws Europa tegenover Turken normaal waren. Enkele voorbeelden kunnen voorgaande verduidelijken.

In Nederland vinden we in de Van Dale de uitdrukking zo vies als een Turk. Bij de Duitse buren komen we het woord türken tegen, het betekent veinzen, doen alsof. De Engelse wereld heeft voor een lelijke vogelsoort die ergerlijke geluiden voortbrengt de naam turkey bedacht. 

Toch hebben we in deze weblog enkele keren een glimp gezien dat er hier iets niet klopt:

 • Christelijke Armeense commandanten in de moslimlegers van de Turken. Destijds was dat niet gebruikelijk.

• Ondanks een Turks bestuur van bijna 1000 jaar over Anatolië konden gedurende die periode miljoenen Armenen, Grieken of Koerden hun taal, cultuur of religie behouden. In de historie is een dergelijk mate van tolerantie gedurende een zo'n lange periode ongekend.

 

• Redden levens van duizenden joden (zie de serie ‘Nazi’s en Armenen’). 

Andere feiten die dat negatieve beeldvorming over de Turken weerspreken zijn:

• Alhoewel de Turken eeuwen het bestuur over de Balkan hadden gevoerd, konden de christelijke volkeren zoals Grieken, Bulgaren of de Serviërs hun religie, taal en cultuur behouden. Vergelijk dat met bijvoorbeeld hoe het afliep met de inheemse volkeren van Midden- en Zuid-Amerika toen de Spanjaarden er binnenvielen. Meteen na het overwinnen van deze volkeren werden hun religie, taal en cultuur vernietigd. Die regio is daardoor heden christelijk en spreekt Spaans.

• De Ottomaanse Turken vingen vele vervolgde volkeren op. Een voorbeeld is toen de christenen eind 15e eeuw de macht over Spanje kregen en ze honderdduizenden joden verdreven. De Ottomaanse Turken vingen ze op.

• In de tweede helft van de 16e eeuw vochten de protestantse Hollanders tegen de Spaanse bezetting. Slechts bij één natie vonden ze steun in hun onafhankelijkheidsstrijd: de Ottomaanse Turken. Alhoewel ze christelijk waren, drukten ze hun sympathie tegenover de moslimTurken als volgt uit:

‘Liever Turks dan Paaps’

Ook voerden de Hollanders met Ottomaanse vlaggen en dergelijke op hun schepen (zie in artikel hieronder van de historicus Armand Sağ). Het piepkleine Holland dat belaagd werd zal destijds gegarandeerd een boost in hun strijdlust hebben gekregen. Het Ottomaanse Rijk van de Turken was destijds niet zomaar een staat. Het was een supermacht.

Het Ottomaanse Rijk rond 1560s.

(We horen vaak dat Hollanders met de spreuk ‘Liever Turks dan Paaps’ hun voorkeur voor de minste van twee kwaden zouden willen aanduiden. Dit bevat een element van willen wegmoffelen effect van de steun van een supermacht aan een kleine natie die voor zijn onafhankelijkheid vecht. Zo’n steun is natuurlijk gigantisch.) 

Dergelijke positieve informatie over de Turken in de vaderlandse geschiedschrijving is zo zeldzaam dat je het met moeite kan terugvinden. De historicus Armand Sağ heeft zich ingespannen om deze vergeten historie boven water te krijgen. Wie gedetailleerde informatie over de rol van de Ottomaanse Turken in de Hollandse historie op wil nalezen kan hier terecht: ‘De opkomende internationale betrekkingen tussen Nederland en Turkije’.

 

Het is net of men zich geneert dat de Turken een belangrijke rol speelden in de bevrijding van Nederland. In Nederlandse schoolboeken zal je niet één woord over kunnen terugvinden. Het is net of men bang is om anders het beeld van de ‘slechte Turken’ te verstoren. 

Hoe kan een volk met een dergelijke verleden een beeld achter hebben gelaten van wrede barbaren en schurken?

- lees verder in deel II -